De dimensies voor de Verkiezing Beste Overheidsinnovatie van het Jaar 2025

In deze roerige tijden zijn innovaties nodig om goed in te spelen op complexe uitdagingen. Een échte innovatie maakt impact. Dit doet ze door middel van haar werkzaamheid, publieke meerwaarde en inspirerende werking. Het is meer dan alleen een verbetering, het is een echte vernieuwing. Innovaties zijn te vinden in een groot aantal categorieën. Er zijn sociale, technologische, digitale, bestuurlijke en organisatorische innovaties. Ze doen zich voor in producten, diensten, voorzieningen, communicatie en processen. Ze bestaan binnen organisaties, maar ook tussen organisaties. Kortom, een enorm veelzijdige context waarin innovaties tot stand komen. Bij de Verkiezing Beste Overheidsinnovatie van het Jaar 2025 is de jury, onder leiding van juryvoorzitter Jan van Zanen, op zoek naar innovaties die het verschil maken. 

Hieronder beschrijven we de kenmerken van een overheidsinnovatie, en formuleren we vervolgens een drietal dimensies, die de basis vormen van de beoordeling door de jury. Elke organisatie die zich wenst te nomineren wordt uitgedaagd om deze dimensies uitgewerkt en onderbouwd aan te leveren. Deze leidraad is opgesteld in samenwerking met de Vereniging voor Bestuurskunde (VB).

Kenmerken van overheidsinnovatie 

Een overheidsinnovatie… 
1) … is een échte innovatie. Het is meer dan een graduele, marginale of weinig betekenisvolle verbetering van een bestaand proces/product/dienst, of een schitterende uitvinding die helemaal niet wordt toegepast; 

2) … kan komen van één persoon, maar ook van een grote groep mensen van verschillende organisaties, en alles daartussenin;

3) … gaat altijd over toegevoegde publieke waarde; uiteindelijk gaat het om maatschappelijk resultaat en worden we er als collectief of als samenleving – direct of indirect – beter van; 

4) … kan breed worden opgevat en kan verschillende verschijningsvormen hebben op verschillende niveaus in het publieke domein. Het kan om een product, dienst of voorziening gaan, een platform, een toepassing van een disruptieve technologie, een revolutionair proces, een baanbrekende aanpak of strategie, of een sociale, digitale, organisatorische, bestuurlijke of sociale innovatie;

5) … heeft zich bewezen: er is voldoende bewijs te geven voor de positieve werking (bv. in de vorm van evaluaties door eindgebruikers, kwalitatieve en/of kwantitatieve effectrapporten, expertoordelen, rankings, etc.);

6) … wordt (h)erkend en ervaren door burgers, bij voorkeur zo direct mogelijk; 

7) … is door anderen over te nemen, schaalbaar of anderszins elders te benutten binnen het publieke domein;

8) … is een inspiratie voor anderen.

Op basis van bovenstaande kenmerken komen we tot de volgende drie dimensies:

Dimensie I: Een schitterende vernieuwing die werkt
De innovatie als zodanig is zichtbaar, tastbaar en indrukwekkend. De innovatie is nieuw voor de organisatie die de innovatie implementeert. De innovatie is impactvol voor de organisatie, de dienstverlening of het product. Daarnaast werkt de innovatie en wordt ze door anderen (h)erkend. Er is al bewijs voor de werkzaamheid van de innovatie (bijvoorbeeld kleinschalige implementatie). De buitenwereld ervaart de positieve directe of indirecte effecten van de innovatie. Het is duidelijk wat de werkzame ingrediënten zijn, die de innovatie ook daadwerkelijk tot een succes maken.   

Criterium 1: Impactvol

Criterium 2: (H)erkenning door anderen 

Criterium 3: Bewezen werkzaamheid 

Dimensie II: Publieke meerwaarde

De innovatie lost een helder probleem of uitdaging op of maakt gebruik van een duidelijke kans en draagt zo bij aan een belangrijke maatschappelijke ontwikkeling.
De innovatie genereert maatschappelijke waarde voor de burger (positieve maatschappelijke outcome): sociaal, technologisch, politiek, financieel-economisch, ecologisch, juridisch, ethisch of demografisch. De innovatie draagt direct of indirect bij aan de oplossing van een maatschappelijke opgave of versterkt beleidsprocessen, de uitvoering of de dienstverlening of neemt knellende mechanismen weg. 

Criterium  4: Geeft aandacht aan een helder probleem, een uitdaging of een duidelijke kans

Criterium 5: Maatschappelijk nut of versterking van de uitvoering of de dienstverlening

Dimensie III: Inspirerende werking
De innovatie is aansprekend en inspirerend voor anderen en toont lef. De gehele innovatie, of bepaalde elementen ervan, kan worden verspreid en/of kan op andere plaatsen in het publieke domein worden toegepast, of is reeds verspreid en/of op andere plaatsen toegepast.

Criterium 6: Bredere toepasbaarheid

Criterium 7: Inspirerend

Criterium 8: Toont lef